Bản đồ học tập IFRS 17 - Hợp đồng bảo hiểm

Mục tiêu tổng quan:

• Hiểu rõ các nguyên tắc ghi nhận, xác định giá trị, trình bày và thuyết minh các hợp đồng bảo hiểm theo IFRS 17.
• Nắm vững các mô hình kế toán khác nhau áp dụng cho hợp đồng bảo hiểm.

1. Phạm vi & Mục đích

• Mục tiêu:
  • Xác định mục tiêu của IFRS 17.
  • Xác định các loại hợp đồng thuộc phạm vi của IFRS 17 và các trường hợp ngoại lệ.
• Nội dung:
  • IFRS 17 thiết lập các nguyên tắc cho việc ghi nhận, xác định giá trị, trình bày và thuyết minh các hợp đồng bảo hiểm thuộc phạm vi của Chuẩn mực.
  • Mục tiêu của IFRS 17 là đảm bảo rằng đơn vị cung cấp thông tin phù hợp thể hiện một cách trung thực các hợp đồng đó. Thông tin này cung cấp cơ sở cho người sử dụng báo cáo tài chính đánh giá ảnh hưởng của hợp đồng bảo hiểm đến tình hình tài chính, kết quả hoạt động và dòng tiền của đơn vị.
  • IFRS 17 áp dụng cho:
    • Các hợp đồng bảo hiểm, bao gồm cả hợp đồng tái bảo hiểm, mà đơn vị phát hành.
    • Các hợp đồng tái bảo hiểm mà đơn vị nắm giữ.
    • Các hợp đồng đầu tư có đặc tính chia sẻ tùy thuộc mà đơn vị phát hành, với điều kiện là đơn vị cũng phát hành các hợp đồng bảo hiểm.
  • Một số hợp đồng đáp ứng định nghĩa của một hợp đồng bảo hiểm nhưng có mục đích chính là cung cấp các dịch vụ với một khoản phí cố định. Các hợp đồng đã phát hành như vậy thuộc phạm vi của chuẩn mực, trừ khi đơn vị lựa chọn áp dụng IFRS 15 cho chúng và với điều kiện các điều kiện nhất định được đáp ứng.

2. Định nghĩa

• Mục tiêu:
  • Nắm vững các định nghĩa quan trọng trong IFRS 17.
  • Phân biệt các khái niệm như "hợp đồng bảo hiểm", "dự phòng dòng tiền hoàn thành hợp đồng", "lợi nhuận cận biên từ hợp đồng".
• Nội dung:
  • Hợp đồng bảo hiểm: Một hợp đồng mà theo đó một bên (bên phát hành) chấp nhận rủi ro bảo hiểm đáng kể từ một bên khác (bên nắm giữ hợp đồng) bằng cách đồng ý bồi thường cho bên nắm giữ hợp đồng nếu một sự kiện không chắc chắn trong tương lai (sự kiện được bảo hiểm) gây ảnh hưởng xấu đến bên nắm giữ hợp đồng.
  • Dự phòng dòng tiền hoàn thành hợp đồng (FCF): Ước tính hiện tại của các dòng tiền trong tương lai mà đơn vị dự kiến sẽ phát sinh để thực hiện các nghĩa vụ theo hợp đồng bảo hiểm, bao gồm cả điều chỉnh rủi ro.
  • Lợi nhuận cận biên từ hợp đồng (CSM): Một thành phần của giá trị ghi sổ của một nhóm hợp đồng bảo hiểm, đại diện cho lợi nhuận chưa được ghi nhận mà đơn vị sẽ ghi nhận khi cung cấp dịch vụ bảo hiểm.

3. Nguyên tắc kế toán

• Mục tiêu:
  • Hiểu rõ các mô hình kế toán khác nhau theo IFRS 17: Mô hình chung, Phương pháp phân bổ phí bảo hiểm (PAA) và Mô hình hợp đồng bảo hiểm có đặc tính chia sẻ trực tiếp.
  • Nắm vững cách ghi nhận, đo lường và trình bày các hợp đồng bảo hiểm theo từng mô hình.
• Nội dung:
  • Mô hình chung (General Model):
    • Khi ghi nhận ban đầu, đơn vị sẽ xác định giá trị của một nhóm hợp đồng bảo hiểm bằng tổng của:
      • Dự phòng dòng tiền hoàn thành hợp đồng (FCF).
      • Lợi nhuận cận biên từ hợp đồng (CSM).
    • Khi xác định giá trị sau ghi nhận ban đầu, giá trị ghi sổ của một nhóm hợp đồng bảo hiểm vào cuối mỗi kỳ báo cáo là tổng của:
      • Dự phòng cho thời gian bảo hiểm còn lại.
      • Dự phòng cho các bồi thường đã phát sinh.
  • Phương pháp phân bổ phí bảo hiểm (Premium Allocation Approach - PAA):
    • Đơn vị có thể đơn giản hóa việc xác định giá trị của nợ phải trả cho thời gian bảo hiểm còn lại của một nhóm hợp đồng bảo hiểm bằng cách sử dụng phương pháp phân bổ phí bảo hiểm (PAA) với điều kiện là, tại thời điểm bắt đầu của nhóm:
      • Đơn vị dự kiến một cách hợp lý rằng điều này sẽ là một phép tính gần đúng hợp lý của mô hình chung; hoặc
      • Thời hạn bảo hiểm của mỗi hợp đồng trong nhóm là một năm hoặc ít hơn.
  • Hợp đồng bảo hiểm có đặc tính chia sẻ trực tiếp:
    • Các yêu cầu của chuẩn mực được sửa đổi cho các hợp đồng đầu tư như vậy.
  • Hợp đồng tái bảo hiểm nắm giữ:
    • Các yêu cầu của chuẩn mực được sửa đổi đối với các hợp đồng tái bảo hiểm nắm giữ.

4. Trình bày và Công bố thông tin

• Mục tiêu:
  • Nắm vững các yêu cầu về trình bày báo cáo tài chính liên quan đến hợp đồng bảo hiểm.
  • Hiểu rõ các thông tin cần thuyết minh để đảm bảo tính minh bạch.
• Nội dung:
  • Trình bày trong báo cáo tình hình tài chính:
    • Đơn vị phải trình bày riêng biệt trong báo cáo tình hình tài chính giá trị ghi sổ của các nhóm:
      • Các hợp đồng bảo hiểm đã phát hành là tài sản.
      • Các hợp đồng bảo hiểm đã phát hành là nợ phải trả.
      • Các hợp đồng tái bảo hiểm nắm giữ là tài sản.
      • Các hợp đồng tái bảo hiểm nắm giữ là nợ phải trả.
  • Ghi nhận và trình bày trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh:
    • Đơn vị sẽ phân tách các giá trị được ghi nhận trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh thành:
      • Kết quả dịch vụ bảo hiểm, bao gồm doanh thu bảo hiểm và chi phí dịch vụ bảo hiểm.
      • Thu nhập hoặc chi phí tài chính bảo hiểm.
  • Thuyết minh:
    • Đơn vị phải thuyết minh thông tin định tính và định lượng về:
      • Các giá trị được ghi nhận trong báo cáo tài chính của đơn vị phát sinh từ các hợp đồng bảo hiểm.
      • Các xét đoán quan trọng và thay đổi trong các xét đoán đó, được thực hiện khi áp dụng IFRS 17.
      • Bản chất và mức độ rủi ro phát sinh từ hợp đồng bảo hiểm.

5. Hướng dẫn cụ thể

• Mục tiêu:
  • Áp dụng IFRS 17 vào các tình huống thực tế.
  • Giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình kế toán cho hợp đồng bảo hiểm.
• Nội dung:
  • Ví dụ minh họa về cách áp dụng các mô hình kế toán khác nhau cho các loại hợp đồng bảo hiểm khác nhau.
  • Hướng dẫn xử lý các tình huống phức tạp như:
    • Hợp đồng tái bảo hiểm.
    • Hợp đồng bảo hiểm có đặc tính chia sẻ trực tiếp.